Veelgestelde vragen Metadata

Er is besloten extra coderingen aan de metadata toe te voegen van manga's en graphic novels. Hierdoor kunnen deze titels makkelijker geselecteerd en teruggevonden worden in de eigen catalogi. Ook de vindbaarheid in het OZP is hierdoor geborgd. Tot nu toe vermeldde NBD Biblion in annotaties voor bibliotheeksystemen of het om een manga of graphic novel ging. We hebben een tijd onderzoek gedaan naar alternatieven in de metadata. Manga als zoekterm in KMC 4600/4601 kan niet, en KMC 4209 heeft implementatieproblemen. Inmiddels hebben we een goede optie gevonden, en deze is sinds a.i.-week 11 (wk 10 april) live gegaan. Er is hier een brief over verzonden aan de bibliotheken. Hieronder vind je de belangrijkste informatie uit die brief.   

Manga  

Voor Manga’s wordt op dit moment aan de annotatie het woord ‘Manga’ toegevoegd. Als genre krijgen ze ST (strip). Om de Manga’s te onderscheiden van de gewone strips leveren we binnenkort een aparte code mee in het Biblionveld B213 (OCLC veld 1118). Hierin tref je dan de afkorting MNG aan.  

De bijbehorende tekst vind je voluit in het bibliotheekadvies van de aanschafinformatie. De codering helpt bij het selecteren en vergroot de vindbaarheid in de catalogus. De titels die hiervoor in aanmerking komen, zullen we omwerken. In de loop van 2025 stellen we een apart bestand met deze titels samen, zodat dit na verwerking resulteert in een bijgewerkte catalogus.  

Graphic novel  

Voor de titelbeschrijvingen van Graphic novels  geldt hetzelfde. Bij deze titels tref je straks in het Biblionveld B213 (OCLC veld 1118) de afkorting GRN aan. De bijbehorende tekst vind je voortaan voluit in het bibliotheekadvies van de aanschafinformatie. Ook hiervoor geldt dat titels in een later stadium in een apart bestand worden aangeleverd voor verwerking in de catalogus.  

We willen er daarnaast graag op wijzen dat manga's, graphic novels en geïllustreerde verhalen verschillende definities en onderscheidingen kennen, waardoor hier soms verwarring over ontstaat. Wij hanteren de volgende definities:   

Een manga is van oorsprong een Japanse strip. Kenmerkend is dat ze van achter naar voren en van rechts naar links worden gelezen. De tekeningen zijn meestal in zwart-wit. De meeste manga’s die wij aanbieden zijn in het Engels geschreven. Bibliotheken zien ze het liefst aangeboden als Young Adult. Sommige series kunnen ook voor C in aanmerking komen. Ze komen daardoor ook in het Engelse jeugdaanbod. Vanaf 2024 zijn er enkele Nederlandstalige manga’s verschenen.    

Graphic novels zijn stripverhalen met een literaire inslag. De thematiek in graphic novels is diepgaander dan die van stripverhalen; vaak zijn het adaptaties van bestaande romans, (auto)biografische verhalen of complexere verhaallijnen in artistieke stripvorm gegoten, maar niet alle ‘verstrippingen’ zijn daarom graphic novels. De complexiteit en literaire waarde van het verhaal zijn doorslaggevend bij het bepalen van het genre. De graphic novel is meestal een afgerond verhaal of bestaat hooguit uit een beperkt aantal delen.    

Geïllustreerde verhalen zijn leesboeken met veel grappige illustraties. Het zijn altijd jeugdboeken. Denk aan series zoals ‘Het leven van een Loser’ en ‘Dagboek van een muts’. Deze boeken krijgen het genre en leeftijdsaanduiding toegekend waartoe ze behoren. Ze krijgen niet het genre st (strip). In de aanschafinformatie en annotatie moet staan dat het een geïllustreerd verhaal is. De term graphic novel moet hier niet gebruikt worden om verwarring te voorkomen.  

Met het bedenken van de nieuwe pictogrammen en genres in 1999 is besloten om het genre Fantasy op te heffen. Titels werden vanaf dat moment ingedeeld bij sciencefiction, thrillers, horror, en sprookjesachtige verhalen. Gezien het veranderende literatuurlandschap en de nieuwe vragen van deze tijd is het een vurige wens van NBD Biblion en de Bibliotheken om het genre Fantasy opnieuw te introduceren. Op welke termijn het genre precies terugkomt kunnen we op dit moment nog niet zeggen, maar er wordt aan gewerkt. 

Het meegeven van correcties bij grootletterboeken (GLB) vraagt om een iets andere manier van uitleveren van de metadata. Met ingang van de a.i.-week 8 aflevering GLB, plaatsen we deze in een apart cluster 9706. Daardoor kunnen we correcties op deze titels ook meegeven in de digitale bestanden naar de bibliotheken. In de toekomst kan er in een thema-aanbieding GLB dus naast nieuwe titels ook oude titels voorkomen. Deze laatste titels onderscheiden zich door een Status O in de metadata.   
  
Bibliotheken hebben verzocht aan te geven van welke uitgevers ze gecorrigeerde metadata kunnen verwachten en van welke uitgevers niet. Zie daarvoor onderstaande lijst op basis van titels uit 2024.   

Voor de volgende uitgevers geldt dit wel, omdat we toegang hebben gekregen tot de FTP en zelf aanpassingen kunnen doen:  

Uitgeversnummer 364 & 463 = Boeken met Grote Letters, XL, Grote Letter Bibliotheek & Uitgeverij GLB  

Voor de volgende uitgevers geldt dat niet:  

• Uitgeversnummer 205 = Uitgeverij Zomer & Keuning (Z&K)  
• Uitgeversnummer 210 = Luitingh-Sijthoff  
• Uitgeversnummer 93341 = Van Driel Publishing/ Van Driel  
• Uitgeversnummer 92954 = Uitgeverij Calbona/Calbona Uitgeverij  
• Uitgeversnummer 6204 = Uitgeverij Cupido  
• Uitgeversnummer 472 = LOFT Books  
• Uitgeversnummer 261 = De Fontein (ev. Romans en Spanning of Jeugd erachter)  
• Uitgeversnummer 263 = Ambo|Anthos  
• Uitgeversnummer 297 = KokBoekencentrum Uitgevers (Kok)  
• Uitgeversnummer 6462 = Uitgeverij Aspekt  

Let op: deze lijst komt uit een controle over het jaar 2024. Het kan zijn dat er gedurende 2025 nog het een en ander zal wijzigen.  We houden je hiervan op de hoogte op deze veelgestelde vragen pagina. 

Covers expresstitels  

Maandagochtend wordt het nieuwe expressbestand door ons klaargezet. Tot nu toe werden ontbrekende covers zo veel mogelijk in de middag nagezocht en toegevoegd. We halen dit naar voren, waarmee we hopen de expresstitels vaker voorafgaand van een cover te kunnen voorzien,  zodat de bibliotheken zo volledig mogelijke informatie hebben over de titel. 

Let op, voor andere covers blijft gelden: covers worden in het nieuwe systeem soms niet goed doorgezet naar de interne server, waardoor ze ontbreken op de PDF met aanschafinformatie en in de bibliotheekcatalogi. We blijven in de tussentijd controleren op ontbrekende covers en voegen deze waar mogelijk toe. Voor sommige aanbiedingen, zoals vooraanbiedingen, is de cover nog niet beschikbaar en wordt deze later toegevoegd.    

Ontbrekende covers Veilig Leren Lezen 

Naar aanleiding van opmerkingen van bibliotheken over het ontbreken van de covers bij de serie Veilig Leren Lezen - Zoem van uitgeverij Zwijsen, zijn we erin geslaagd om met behulp van de collega's in onze winkel alle boekjes te achterhalen. Intern hebben collega's gezorgd voor een correcte cover in ons systeem. Daarmee zouden alle titels nu voorzien moeten zijn van een afbeelding in de catalogus van de bibliotheek. Neem voor vragen contact met ons op via data@nbdbiblion.nl.

De situatie in Israël en Palestina leidt tot een hernieuwde discussie binnen de bibliotheken over de landennamen in het SISO. We krijgen hier verschillende berichten over binnen. 

In 1999 zijn we de landennamen in het SISO voluit gaan schrijven. Uitgangspunt voor de landennamen in het SISO is de lijst voor buitenlandse aardrijkskundige namen van de Nederlandse Taalunie (https://namen.taalunie.org/landen). Deze lijst wordt ook gebruikt door de NOS en uitgeverij Noordhoff voor de Grote Bosatlas, zodat er een uniform taalgebruik is. De Nederlandse Taalunie gebruikt de naam Palestina, omdat deze in 2012 door de VN is goedgekeurd. (https://namen.taalunie.org/zoeken?naar=palestina)  

NBD Biblion kent hierom voor de Palestijnse gebieden (Gaza en de Westelijke Jordaanoever) de landenaanduiding Palestina toe. We houden ons daarmee aan de lijst van de Nederlandse Taalunie. Het staat Bibliotheken vrij om er zelf voor te kiezen de etiketten met Palestina te vervangen door Israël. 

Er zijn momenteel 42 thematrefwoorden voor prentenboeken (AP [2-4] en AK [4-6]). Onderzoek toont aan dat veel prentenboeken geen thematrefwoord krijgen en in de bak ‘overige’ belanden. We onderzoeken of het mogelijk is om alle prentenboeken een thematrefwoord te geven, wat het zoeken eenvoudiger zou maken. Dit vereist de toevoeging van genres zoals vriendschap, dieren, beroepen en natuur en milieu. Ook kunnen sommige genres worden samengevoegd (bijvoorbeeld lente, winter, herfst en zomer onder Seizoenen). 

Er is vanuit de bibliotheken vraag naar aanpassingen op het gebied van diversiteit en inclusie. We willen de terminologie in PIM-trefwoorden daarom aanpassen aan de huidige tijd. Iedereen moet zich namelijk thuis voelen in de bibliotheek. Deze aanpassingen zullen in veel gevallen extra ruimte op het etiket vereisen. Denk bijvoorbeeld aan ‘Mensen met een lichamelijke beperking’, waar op dit moment geen ruimte voor is op het etiket. Ruimte die er niet is, omdat er in een klein aantal gevallen ook een tweede PIM-trefwoord getoond moet worden. Een tweede PIM-trefwoord doet zich voornamelijk voor in de categorieën ‘Landen en Volken’ en ‘Nederland’. Denk hierbij aan trefwoorden zoals Campings, Hotels, Wandeltochten, Fietstochten, Autotochten in combinatie met een land.  

Met het vervallen van het tweede PIM-trefwoord wordt, in dit specifieke geval, het trefwoord alleen het land (of specifieker de streek/stad). Spanje / Wandeltochten wordt bijvoorbeeld alleen Spanje. Door het tweede PIM-trefwoord te laten vervallen ontstaat er meer ruimte op het etiket voor de inclusievere trefwoorden. 

De PIM-handleiding wordt aangepast en t.z.t op de website geplaatst.